De Buurt Bouwdoos, een gereedschapskist in de wamtetransitie

Warmtebedrijf Ennatuurlijk en het Team Energietransitie van WSP in Nederland werken sinds kort nauw samen aan het ontwikkelen van de Buurt Bouwdoos Warmtetransitie. Dat wordt een ‘gereedschapskist’, die buurt- en wijkinitiatieven helpt een gedegen, eigen plan te maken om ‘van het aardgas’ te gaan. De overstap naar duurzame, niet-fossiele warmte in de gebouwde omgeving is één van de te nemen lastige hordes in de energietransitie. Ennatuurlijk CEO Ernst Japikse kiest er voor dat vraagstuk aan te vliegen vanuit drie hoeken: altijd een lokale insteek, innovatie en ondernemerschap.

Divers en duurzaam

Ennatuurlijk is het in omvang derde Nederlandse warmtebedrijf, dat overal in Nederland lokale warmteoplossingen ontwikkelt en exploiteert. Het bedrijf heeft in 37 gemeentes in Nederland warmtenetten en levert warmte en koude aan circa 85.000 huishoudens en ruim 1.200 zakelijke klanten. "De warmtetransitie brengt een overvloed aan groeikansen voor Ennatuurlijk met zich mee", vindt Ernst. "Maar daarvoor moeten we wel anders naar het energielandschap gaan kijken. Neem de Amercentrale, waar Ennatuurlijk nu voor Midden- en West-Brabant warmte van betrekt. Die heeft een vermogen van 450 megawatt. Als die ooit gaat sluiten, dan lossen we dat niet op met de bouw van een vergelijkbare, grote nieuwe centrale. Nee, dan zullen we kralen gaan rijgen, in de vorm van een grote variatie aan lokale oplossingen die passen bij een lokale context. Het energiesysteem wordt zo ingewikkelder, maar ook diverser en duurzamer."

Subsidie voor innovatie, niet voor consumptie

"Een radicaal andere kijk op energieproductie én gebruik is echt nodig om de energietransitie de goede kant op te laten bewegen", meent Ernst. "Laten we eerlijk zijn: we gebruiken met z’n allen gewoon van alles teveel. Zo wordt er best stevig geïnvesteerd in het verduurzamen van het energiesysteem, maar tegelijk groeit de vraag tegen de klippen op! Daar komt bij dat fossiele energie nog steeds veel te goedkoop is. We betalen daarvoor lang niet de echte prijs, als je de gezondheids-, milieu- en klimaatschade meerekent. Het gat tussen duurzame- en fossiele energie dichten met subsidie is in mijn ogen niet houdbaar. Subsidie is nuttig om er mee te innoveren, niet om te consumeren. Maar goed, dat zijn politieke besluiten die genomen moeten worden. Het gebrek aan voortgang hierin vormt wat ons betreft géén reden om dan maar af te wachten. Ja, de warmtetransitie is ingewikkeld. En toch gaan we het gewoon doen."

Soepeler proces

"Als we de doelen uit het klimaatakkoord willen halen, dan is de warmtetransitie wel toe aan een hogere versnelling", vindt Ernst. "Wij – en vele anderen – willen er volop in investeren, graag zelfs. Het enige wat we vragen van de overheid is een wat soepeler proces, bijvoorbeeld bij het verlenen van vergunningen. Daarmee bedoel ik niet: minder zorgvuldig, maar wel een beetje sneller. Neem onze diepe geothermiebron in Leeuwarden. Onze SDE++ subsidie voor dat project loopt al, maar de vergunning voor de proefboring hebben we nog niet binnen! Dan vraag ik me echt af: waar moet je nou een jáár over nadenken?"

Lokaal maatwerk maakt het verschil

"Warmtebedrijven hebben uit het verleden een reputatie als een naar binnen gekeerde bedrijfstak, die vooral druk is met het verdedigen van haar monopolie in warmtedistributie. Gevolg is dat er de nodige maatschappelijke weerstand te overwinnen is bij de introductie van collectieve warmtenetten. Ennatuurlijk kiest mede daarom altijd voor lokaal maatwerk, op te zetten en uit te voeren door lokale mensen die de plaatselijke context door en door kennen." Ernst: "Neem ons warmtenet in Enschede. Dat is al een aantal jaren op rij het duurzaamste van Nederland. Het succes daarvan is te danken aan lokale mensen die alles weten van de politiek, de cultuur én de mogelijkheden uit de natuur. Of neem Leeuwarden, waar we een diepe geothermiebron gaan boren. Doordat er lokale mensen aan het roer staan, mis je geen koppelkansen. Zo wist één van onze mensen dat onze retourleiding vlak langs het stadion van SC Cambuur zou lopen. Met een kleine aanpassing gaat deze leiding nu dienen als duurzame veldverwarming!"

Prettig binnenklimaat centraal

"Ennatuurlijk is vanaf de start neergezet als een jonge, frisse partij die het anders doet", vervolgt Ernst. "Wij hebben ons vast voorgenomen geen ‘warmte' te verkopen, maar een aangenaam binnenklimaat tegen een aantrekkelijke prijs. Dat is écht een ander uitgangspunt, waardoor je als bedrijf anders naar je business gaat kijken. We denken niet vanuit de warmtebron en vanuit het afzetten van zoveel mogelijk joules. Wij kijken naar de hele keten en naar wat er nodig is om bij de eindgebruiker een prettig klimaat te creëren."