Warmtenetten onmisbaar voor transitie naar duurzamer energiesysteem
Nederland wil vaart maken met de energietransitie, om klimaatdoelen te halen en voor energie niet langer afhankelijk te zijn van het buitenland. “Met lokale collectieve warmtesystemen kun je wijk na wijk van het gas halen en creëer je een lokale, onafhankelijke energievoorziening. Warmtenetten zijn daarom relevanter dan ooit”, stelt Tom Emons, operationeel directeur van Ennatuurlijk.
In 2030 moeten zo’n 1,5 miljoen bestaande woningen van het gas zijn, staat in het Klimaatakkoord. Voor naar schatting 600.000 woningen is een warmtenet de meest logische oplossing.
“Vooral in dichtbevolkte gebieden met minder goed te isoleren woningen of veel hoogbouw is een warmtenet een heel haalbare en kostenefficiënte manier om woningen te verduurzamen. De kracht van een collectief systeem is dat je met één lokale bron een groot aantal woningen kunt verwarmen of koelen. Met één aardwarmtebron kunnen we bijvoorbeeld wel 10.000 woningen op een betrouwbare en veilige manier voorzien van duurzamere warmte."
"Dat sluit dus ook goed aan bij de gebiedsaanpakken die in de warmtetransitievisies centraal staan. Bijkomend voordeel is dat een warmteaansluiting vaak geen grote aanpassing aan de woning vraagt, waardoor de overlast voor de bewoner beperkt kan blijven."
Grote stappen in de regio
Met collectieve warmtevoorzieningen kun je grote stappen maken, stelt Tom: “Heb je eenmaal een goede lokale bron, dan kunnen we van daaruit samen met gemeenten uitvoering geven aan de Transitievisies Warmte. Soms gaan we proactief aan de slag. In Twente werken we samen met regionale partners aan plannen voor het regionale warmtenet in Twente (RWT), een groot initiatief om steden in de regio te verduurzamen met lokale duurzamere warmte van afvalenergiebedrijf Twence."
"Datzelfde doen we in Zuid-Limburg waar we binnen Het Groene Net samenwerken met lokale partners om warmte uit de industrie op industriecomplex Chemelot te ontsluiten voor de regio. En in Breda en Enschede hebben we bestaande warmtenetten uitgebreid met tracés door het centrum zodat het net er ligt als bewoners en ondernemers klaar zijn voor de overstap.”
Groot potentieel aan warmte
De duurzaamheid en potentie van een warmte-net is afhankelijk van een goede, duurzame, lokale warmtebron. En daarin zit ook gelijk een van de grootste uitdagingen. “We praten onder andere met het ministerie van Economische Zaken over de verduurzaming van grote bestaande warmtenetten. In Midden- en West-Brabant gebruiken we bijvoorbeeld warmte van de RWE-centrale in Geertruidenberg die nu voor meer dan 80% op biomassa draait. Maar nu dat niet meer gewenst is, wat kunnen dan alternatieven zijn? Wij hebben daar ideeën over.”
Appel met peren vergelijken
Bewoners enthousiast krijgen om van het gas te gaan is een tweede grote uitdaging. “Bij warmte netten voelt het gebrek aan keuzevrijheid als een obstakel. Het is heel logisch dat mensen een vergelijking maken met gas, dat is het referentiekader. Maar het is appels met peren vergelijken. Een gasnet is een open landelijk aaneengesloten net. Daar kun je meerdere aanbieders hebben, want gas is overal hetzelfde.
Een warmtenet is een gesloten lokaal net, dat uniek is en nauwkeurig op de bron is afgestemd, en waar één aanbieder verantwoordelijk voor is. Dat vraagt dus om een andere manier van denken en daar moet men aan wennen. Binnen tien jaar zullen we met z’n allen anders naar warmte kijken. Dan vergelijk je de kosten voor collectieve warmte met die van een individuele warmtepomp of een warmtekoude-opslag (WKO) systeem voor de buurt.”
Meer betrokkenheid geeft energie
De warmtetransitie kan vleugels krijgen als je kiest voor lokale oplossingen. Tom: “Met een goede aansprekende warmtebron uit de buurt, zoals aardwarmte of warmte uit oppervlaktewater (aquathermie), willen mensen graag overstappen. Ook zou het mooi zijn als burgers kunnen participeren in hun eigen lokale energieoplossing, waardoor ze meer betrokken zijn. In Zweden kun je bijvoorbeeld een korting krijgen als je meehelpt het warmtenet efficiënter te maken door jouw binneninstallatie goed af te laten stellen.”
Doorpakken in lokale energie
Tom: “Wij helpen de warmtetransitie versnellen door wat we al aan het doen zijn en wat we daarvan leren. Kijk naar woningcorporaties. Zij staan de komende jaren voor een hele grote opgave: al hun woningbezit van het aardgas afhalen. Dat is een complexe opgave. Op basis van onze ervaringen in de samenwerking met woningcorporaties ontwikkelden we de aanpak Zekervooruit, een concreet en op de woningcorporatie afgestemd stappenplan
met slimme gereedschappen die ze samen met de experts van Ennatuurlijk doorlopen.
Deze aanpak zorgt ervoor dat de overstap op duurzamere warmte haalbaar en betaalbaar wordt en omarmd wordt door huurders. Zo kunnen we samen doorpakken in lokale energie.”
Meer lezen? Download ons magazine
Dit artikel is onderdeel van de derde editie van ons magazine Doorpakken. Wil je meer lezen over warmte, de warmtetransitie en lokale energie?
