De geschiedenis van warmtenetten
Van stoompijp tot slim warmtenet: de geschiedenis van warmtenetten in Nederland
Bij warmtenetten (ook bekend als stadsverwarming) denken veel mensen aan iets nieuws of moderns. Maar wist je dat de basis van dit systeem al ruim een eeuw geleden werd gelegd? Wat ooit begon als een slimme manier om restwarmte te benutten, is uitgegroeid tot een innovatieve en steeds duurzamere oplossing voor duizenden huishoudens.
In deze blog nemen we je mee door de geschiedenis van warmtenetten in Nederland — en laten we zien hoe Ennatuurlijk voortbouwt op deze rijke traditie om de warmte van morgen te leveren.
De eerste pijpen: stadswarmte vanaf eind 19e eeuw
Het principe van warmtenetten is eenvoudig én geniaal: gebruik warmte die anders verloren zou gaan om gebouwen te verwarmen. De eerste grootschalige systemen ontstonden eind 19e eeuw in steden als New York (1882) en Boedapest (1893). Ze gebruikten ondergrondse leidingen om stoom of warm water naar gebouwen te transporteren.
Ook in Nederland begonnen we relatief vroeg met warmtenetten. In 1923 werd in Utrecht een van de eerste warmtenetten van Nederland in gebruik genomen. Gedurende de Tweede Wereldoorlog en vooral daarna, tijdens de wederopbouw, groeide het aantal toepassingen. Er was grote behoefte aan efficiënte, collectieve verwarmingsoplossingen voor nieuwe wijken en industriegebieden. In de jaren ’50 en ’60 werden onder andere in Rotterdam en Amsterdam warmtenetten aangelegd.
Van industriewarmte naar collectieve netten
In de decennia die volgden, groeide warmtenetten verder. Gemeenten en energiebedrijven zagen het als een efficiënte manier om woningen en gebouwen te verwarmen, zonder dat elke woning een eigen cv-ketel nodig had.
De warmte kwam vaak van:
- Elektriciteitscentrales
- Afvalverbrandingsinstallaties
- Industriële processen
- Warmtekrachtkoppeling (WKK): installaties die tegelijk warmte en elektriciteit opwekken
Deze bronnen waren grotendeels fossiel (zoals aardgas of kolen), waardoor het systeem qua duurzaamheid nog niet optimaal was.
De omslag: op weg naar duurzame warmtenetten
Vanaf de jaren ’90 en 2000 werd duurzaamheid een steeds belangrijker thema. De uitstoot van CO₂ moest omlaag, en collectieve warmte werd opnieuw bekeken — nu met een focus op duurzame bronnen. Denk aan:
- Restwarmte van datacenters of fabrieken
- Geothermie (aardwarmte)
- Zonnecollectoren voor warm water
- Aquathermie (warmte uit oppervlakte- of afvalwater)
- Biomassa, hoewel daar tegenwoordig meer discussie over is
Sommige bestaande netten werden verduurzaamd; andere nieuwe netten werden vanaf het begin ingericht met duurzame bronnen. Warmtenetten werden ook steeds slimmer: dankzij digitale sturing, temperatuursensoren en real-time monitoring kunnen ze energie beter verdelen en verspilling voorkomen.
Ennatuurlijk: voortbouwen op een bewezen systeem
Ennatuurlijk bouwt voort op deze lange geschiedenis van collectieve warmte. Met ruim 90.000 aangesloten huishoudens verspreid over Nederland leveren wij dagelijks warmte — via netwerken die soms al tientallen jaren bestaan, maar die we voortdurend moderniseren en verduurzamen.
Wij:
- Verduurzamen bestaande netten met nieuwe, hernieuwbare bronnen
- Sluiten nieuwbouwwijken aan zonder gasaansluiting
- Werken samen met gemeenten aan warmtevisies en regionale energiestrategieën
- Innoveren met bronnen als aquathermie, geothermie en seizoensopslag
Onze visie? Wat vroeger begon als een slimme oplossing voor restwarmte, speelt nu een sleutelrol in de energietransitie van Nederland.
Benieuwd naar onze projecten? Bekijk ze hier.
Van verleden naar toekomst
De geschiedenis van warmtenetten laat zien: collectieve warmte is geen tijdelijke trend, maar een bewezen systeem dat zich blijft vernieuwen. Waar het vroeger vooral draaide om efficiëntie, draait het nu om duurzaamheid, comfort en betrouwbaarheid.
Door technische innovatie én samenwerking met bewoners, gemeenten en andere partners zetten we samen stappen naar een toekomst zonder aardgas.
Benieuwd hoe het zit in jouw buurt?
Of je nu in een wijk woont met een warmtenet, werkt aan gemeentelijk beleid of gewoon nieuwsgierig bent: de geschiedenis van warmtenetten geeft ook een blik op de toekomst.
Wil je meer weten over warmtenetten? Bekijk onze kennisbank.
Of ontdek of we ook actief zijn in jouw buurt.