Alleen samen krijgen we de energietransitie voor elkaar!

Samen. Duurzaam. Transparant. Daadkracht. Dat zijn volgens Ernst Japikse de magische woorden voor een succesvolle energietransitie: “Onze opgave daarin is gigantisch. We willen het, we geloven dat het kan. Maar het lukt ons alleen samen met onze klanten, aannemers en stakeholders. Open en transparant.” Ernst volgde in maart 2020 Erik Stronk op als algemeen directeur van Ennatuurlijk en kijkt er naar uit dit avontuur aan te gaan. Hij omschrijft zichzelf als iemand die samen met anderen dromen maakt, iemand die weet hoe je mensen in beweging krijgt: medewerkers, klanten en stakeholders. Hoofd- en daadkracht weet te verenigen. En niet rust voordat dromen gerealiseerd zijn. “Alles is mogelijk als je gelooft dat het kan.” En dat Ennatuurlijk het kan, daarvan is Ernst Japikse overtuigd.

“Door de coronacrisis heb ik in de eerste weken de medewerkers met name via het beeldscherm leren kennen. Op mijn eerste dag was net besloten dat iedereen vanuit huis zou werken. Ik zag hoe iedereen, van ingenieurs tot klantenservice, binnen 24 uur een thuiswerkplek had ingericht en operationeel was. Onze business draaide gewoon door. Zoveel betrokkenheid en flexibiliteit schept vertrouwen.”

Warmtebronnen van de toekomst

“De komende jaren zijn cruciaal voor het slagen van de energietransitie en onze rol daarin. De warmte die klanten via onze warmtenetten ontvangen, moet in 2030 70% duurzamer zijn dan die van de gasgestookte cv-ketel. In 2040 willen we CO2-neutraal zijn. Daarvoor moeten we onze netten verder verduurzamen.” Japikse ziet een belangrijke rol voor duurzame warmtebronnen als aardwarmte (geothermie) en warmte uit oppervlaktewater (aquathermie). “Het zijn de warmtebronnen van de toekomst: schoon en in ruime mate voorhanden. Die bronnen zijn nu nog duur. Maar als we niet investeren en samen met kennispartners en de warmtebranche de doorontwikkeling ondersteunen, dan zal de techniek nooit echt van de grond komen en goedkoper worden. Denk aan windmolens en zonnepanelen. Die waren vroeger ook duur, maar inmiddels worden windmolens al zonder subsidie gebouwd. Wij zijn bereid te investeren en onze schouders eronder te zetten, zoals in Leeuwarden. Hier is de ambitie om aardwarmte te gebruiken voor duurzame verwarming van minstens de helft van de gemeente. Maar de overheid is nodig om de boel in beweging te krijgen.”

Spanningsveld bij bestaande woningen

Ook de warmtetransitie in de gebouwde omgeving gaat nog te langzaam en heeft een flinke impuls nodig. “Warmte is voor een woningeigenaar alleen aantrekkelijk als de prijs ervan redelijk is, de warmte duurzaam is en voor de aansluiting erop niet het hele huis verbouwd hoeft te worden. Daar zit nu nog een spanningsveld. Een aansluiting op het warmtenet kunnen we pas concurrerend aanbieden als we in bulk kunnen werken, zoals bij nieuwbouwprojecten of bij grootschalige renovatie van woningen van woningcorporaties. In bestaande bouw zijn de initiële investeringskosten al snel hoger dan een gasaansluiting. Het is onze taak om het aansluiten van bestaande bouw door innovatie efficiënter te maken. We willen samen met gemeenten, woningcorporaties en de aannemerij werkmethodes ontwikkelen waarmee we woningen snel en tegen een goede prijs kunnen aansluiten op een warmtenet. Aanvankelijk zullen subsidies nodig zijn voor innovatie en ontwikkeling. Maar als we dit onder de knie hebben, zullen de aansluitkosten omlaag kunnen. In het Klimaatakkoord is vastgelegd dat die kosten elk jaar 2% lager worden, zodat we subsidie op een gegeven moment niet meer nodig hebben.”

Inzicht in duurzaamheid

Echte samenwerking vereist openheid en transparantie. Onder het motto ‘Practice what you preach’ stelde Ennatuurlijk afgelopen jaar een intern manifest op met beloften aan klanten, stakeholders en andere samenwerkingspartners. “Het zal niemand verbazen dat samenwerking, openheid en transparantie daarin de hoofdrol spelen. Om dat kracht bij te zetten, geven we een jaar eerder dan verplicht inzicht in de duurzaamheid van onze netten via warmte-etiketten. Zo konden we gelijk even proefdraaien voor volgend jaar. We hebben ons gefocust op warmte-etiketten voor onze groeigebieden, de metropolen. Ik ben er trots op dat het warmtenet in
de metropool Enschede het duurzaamste warmtenet van Nederland is. In andere metropolen moet er nog veel gebeuren. Een deel van onze netwerken stamt uit de jaren ’80, en maakt gebruik van bronnen die toentertijd energie-efficiënt waren, zoals gas-WKK’s, warmtecentrales met warmte-krachtkoppelingen die gas omzetten in elektriciteit en warmte. Per metropool hebben we een toekomstvisie gemaakt waarin we vertellen welke stappen we willen zetten om groei en verduurzaming mogelijk te maken. En waarin we uitleggen waarom we bepaalde keuzes maken. De opgave is groot en er moet zoveel gebeuren dat we biomassa de eerste vijftien jaar bijvoorbeeld nog wel nodig zullen hebben.”

Bijvoorbeeld over de visie, over de uitwerking hiervan in een regio of gemeente. Of over de mogelijkheden. Ik zie dat sommige gemeenten een warmtenet aanleggen in eigen beheer. Dat triggert me. Gemeenten hebben toch juist net de aandelen in hun energiebedrijven verkocht? Hebben wij, als Ennatuurlijk, niet duidelijk kunnen maken wat we kunnen betekenen? Het aanleggen van een netwerk en het ontwikkelen van bronnen is specialistisch werk. Dat geldt ook voor het onderhoud. Onze prijs is ook alleszins redelijk. Ik wil graag in gesprek met gemeenten die twijfelen of ze zelf een warmtenet zouden moeten aanleggen. Ik leg alle kaarten open. We hebben elkaar nodig.”