“De warmteprijs in de hand houden kunnen we niet alleen.”
Dat mensen straks hun warmterekening misschien niet meer kunnen betalen. Dat is waar CEO van Ennatuurlijk Ernst Japikse zich grote zorgen over maakt. Want de gasprijzen gaan door het dak en de daaraan gekoppelde warmteprijzen stijgen mee. Vanuit gemeentes, woningcorporaties en huurders kreeg hij de afgelopen maanden regelmatig de dringende vraag of Ennatuurlijk iets aan de tarieven kon doen. Kon hij de prijskoppeling tussen gas en warmte niet loslaten? “Was het maar zo makkelijk.”
Op dit moment levert Ennatuurlijk warmte aan zo’n 85.000 huishoudens en 1.200 zakelijke aansluitingen door heel Nederland. “Onze eerste prioriteit is de prijsstijging zo veel mogelijk te dempen. We zien het als onze verantwoordelijkheid om energie betaalbaar te houden voor onze klanten.” De prijskoppeling met gas is ooit bedacht om mensen met een warmte-aansluiting extra te beschermen. Zodat ze nooit meer voor warmte zouden betalen dan gemiddeld voor gas, het Niet Meer Dan Anders-principe. “Toezichthouder ACM stelt de maximumtarieven jaarlijks vast en als warmtebedrijf moéten we mee omlaag en mógen we mee omhoog. We hebben altijd gekozen voor een zo laag mogelijk tarief. Zelfs toen de gasprijs heel laag was, zat onze warmteprijs daar nog ruim onder. Meestal zijn we de goedkoopste van Nederland. De prijskoppeling zorgt ook nu voor bescherming: voor mensen met een warmteaansluiting zal de prijsstijging lager zijn dan voor gasklanten. Maar een prijsverhoging is onvermijdelijk.”
Gas voorlopig nodig
Voor de regio’s waar warmtenetten liggen, is de stijging van de warmteprijs soms moeilijk te begrijpen. Ze krijgen toch warmte en geen gas? Ernst begrijpt dat volkomen: “Warmtenetten behoren tot de belangrijkste oplossingen voor de energietransitie die Nederland gasvrij moet maken. Uiteindelijk zal de warmte voor elke warmtenet volledig fossielvrij geproduceerd worden, maar daar zijn we nog niet. Zelfs bij de meest duurzame warmtenetten gebruiken we nog gas om pieken in de vraag op te vangen. Soms gebruiken we zelfs nog gas om basiswarmte te leveren als er nog onvoldoende alternatieve bronnen, zoals warmte van bedrijven, in de buurt zijn. Nu de gasprijs stijgt, merken we dat in een forse stijging van onze eigen gasrekening.”
Duurzaam nog duur
De hoge gasprijs heeft paradoxaal genoeg ook een negatieve invloed op subsidies voor exploitatie van alternatieve warmtebronnen. “Duurzame bronnen zijn nog steeds duurder dan gas. Met een SDE-regeling krijgen warmtebedrijven subsidie om het verschil te compenseren zodat duurzame energie betaalbaar wordt, of in ieder geval minimaal in lijn met fossiele energie is. Door de hoge gasprijs wordt het verschil kleiner. We krijgen dus minder subsidie, terwijl de kosten voor nu even hoog blijven. Verder is ook de inkoop van warmte uit de industrie gekoppeld aan gas. Dat zijn prijsafspraken die wij, net als alle andere warmtebedrijven, hebben gemaakt om inkoop en verkoop in balans te houden. Dit systeem werkt heel goed als de gasprijs heel laag is, daar heeft iedereen van kunnen genieten. Alleen nu de gasprijs historisch hoog is, hebben onze klanten daar helaas ook last van. Dat hadden we liever niet gehad, maar als we de prijs gelijk houden, gaan we failliet. Dat moeten we beter gaan uitleggen.”
Prijskoppeling op termijn loslaten
De koppeling met gas loslaten zou volgens Ernst op termijn een goed plan kunnen zijn, maar nu nog niet. “Voor de verduurzaming van Nederland is een volgende generatie duurzame bronnen nodig die nog volop in ontwikkeling is. Als je de gasprijs nu al loslaat, krijg je die kosten vol voor je kiezen. In de prijskoppeling zit bovendien een vorm van solidariteit. Want de ene regio heeft het geluk dat er bijvoorbeeld veel warmte van de industrie is, terwijl de andere regio nieuwe bronnen moet ontwikkelen. Het lijkt me niet wenselijk dat een klant in de ene regio tien of twintig keer meer moeten betalen dan in de andere regio.”
Zorg voor onze klanten
De prijsstijging gaat de klant hoe dan ook raken. “En daar maak ik me veel zorgen over. Feit blijft dat ze minder zullen betalen dan wanneer ze stoken met een cv-ketel, maar dat is een schrale troost. We doen daarom al het mogelijke om ze te ondersteunen, bijvoorbeeld met advies zoals bespaartips. Met isolatie kun je je verbruik en dus de kosten flink verminderen. We benaderen ze ook om hun voorschotbedrag te verhogen. Dan betalen ze iedere maand een beetje extra om de prijsstijging op te vangen. Onze klantenservice staat klaar om ze te helpen.”
Overgeleverd aan gasmarkt
Aan die gasprijs kunnen we voorlopig niets doen, stelt Ernst. Nederland is volgens hem overgeleverd aan de gasmarkt. Maar er zijn wel degelijk stappen te zetten om de invloed van de gasprijs te verminderen. “De compensatie voor huishoudens scheelt. Die komt via de elektriciteitsrekening, maar is ook bedoeld om de stijging van de warmteprijs te compenseren. Al had ik liever gezien dat de overheid er voorwaarden aan zou stellen, dat woningeigenaren het geld moeten investeren in isolatie van hun woning bijvoorbeeld. Wijzelf gaan onverstoorbaar door met het ontwikkelen van alternatieve bronnen en stellen harde doelen: in 2040 moeten onze netten CO2 neutraal zijn.”
Doorpakken in lokale energietransitie
Ernst: “We doen er alles aan om de warmtetarieven in de hand te houden. Ook als voorzitter van Stichting Warmtenetwerk zoek ik samen met de warmtesector naar oplossingen. Maar we kunnen het niet alleen. Die verantwoordelijkheid kun je niet bij één sector neerleggen. Hier moeten we als samenleving naar kijken. Samen verantwoording dragen en oplossingen zoeken, ook politiek. Laten we van dit momentum gebruik maken om de energietransitie te versnellen en de afhankelijkheid af te bouwen. Door flink te investeren in ontwikkeling van duurzame bronnen bijvoorbeeld. Door de toegenomen BTW-inkomsten uit gas en de niet uitgekeerde subsidies uit de SDE-pot moeten daar voldoende financiële middelen voor zijn, ook na uitkering van de compensatieregeling. Zelf willen we in 2022 met onze partners en stakeholders in elke regio om tafel om te kijken hoe we samen de afhankelijkheid van gas kunnen afbouwen door het ontwikkelen van meer lokale duurzame energie. Want die volatiele gasprijs blijft. Redenen genoeg om door te pakken in de lokale energietransitie en dat kan alleen als je het samen doet.”
