Koude moet prioriteit hebben in een steeds complexer energievraagstuk
Juni 2021 was de warmste junimaand in ruim 130 jaar. De 18,2 graden Celsius gemiddeld in die maand waren er twee méér dan normaal, en alleen in 1781, 1858 en 1889 was het warmer. Het wordt steeds warmer, onderschrijft ook het vorige maand verschenen IPCC rapport, en de vraag naar koude in woningen stijgt daardoor. Projectontwikkelaars moeten daarom méér naar verschillende oplossingen voor de koudevraag kijken, in wat een steeds complexer energievraagstuk wordt.
Nieuwe gebouwen koelen en verwarmen
De energievoorziening was vroeger een sluitpost. De huidige wet- en regelgeving dwingt projectontwikkelaars om tegenwoordig al vooraf rekening te houden met hoe zij nieuwe gebouwen gaan koelen en verwarmen. Dit moet zo duurzaam mogelijk gebeuren en architecten moeten daar vóór zij gaan ontwerpen een duidelijk beeld bij hebben. Letterlijk: sinds 1 januari 2021 moet het voorkomen van oververhitting van een woning deel uitmaken van het ontwerp van nieuwbouwwoningen. Nieuwe woningen moeten voldoen aan de TOjuli (Temperatuur Overschrijding Juli) eis. Ook moet die eis ervoor zorgen dat er minder warmte een woning binnenkomt, maar ook dat er voldoende ventilatie, actieve- en passieve koude in de woning aanwezig zijn.
Verschillende manieren van verwarmen en koelen vragen om andere manieren van isolatie, of stellen andere eisen aan het gebruik van een ruimte in huizen en appartementen. Ontwikkelaars en ontwerpers missen nog weleens kansen om te optimaliseren door niet op tijd met verschillende partijen te sparren. Ze maken hun ontwerpen vaak met bekende koudeoplossingen in gedachten, maar vergeten soms andere opties die het comfortlevel van toekomstige bewoners nog beter kunnen dienen.
Actieve en passieve koude
Projectontwikkelaars benaderden het koudevraagstuk vroeger op een manier die toen nog volstond: zonwering hield toen veel warmte buiten en een ventilator verlaagde de gevoelstemperatuur nog voldoende. In 2021 en de verdere toekomst komt een deel van de warmte echter ook van binnen de woning. Grote Amerikaanse koelkasten, televisies, zoemende laptops en telefoons aan de oplader zijn allemaal kleine kachels. ‘Passieve’ koude-afgifte, zoals ventilatoren en zonwering, of het plaatsen van kleinere ramen, doen daar niet voldoende tegen.
Actieve koeling, via een vloerverwarmingssysteem bijvoorbeeld, koelt de daadwerkelijke ruimte. Dit lost een probleem op dat opkwam met het beter isoleren van woningen, de afgelopen decennia. Beter geïsoleerde woningen houden de warmte namelijk ook beter binnen. De warmte van al die zoemende apparaten, die soms wel 100 watt aan energie de ruimte in slingeren, kan nergens heen.
Geen seizoensgebonden benadering
In grote appartementencomplexen, waar woningen gemiddeld kleiner (en gestapeld) zijn, is de kans op oververhitting groter. De warmte verspreidt zich namelijk over minder kubieke meters; de ruimtes worden sneller warm. Een airco kan je huis prima koelen, maar verwarmt de atmosfeer: het is geen milieuvriendelijke optie. Eigenlijk vraagt elke situatie (soort woning, geografische ligging en méér) om een afgestemde benadering. Eén van de duurzaamste en meest proactieve opties voor verkoeling is een Warmte & Koude Opslag-systeem. Daar waar de ondergrond geschikt is, bieden WKO’s een goede oplossing voor het energievraagstuk.
WKO’s als regionale oplossing
WKO’s gebruiken grondwater in zandgrond om te verwarmen en te koelen en zijn, met gebruik van groene stroom, volledig emissievrij. WKO’s lossen het probleem van ‘weggegooide warmte’ (of koude) op die manier op: ze slaan bij warmteafgifte vrijgekomen koude op voor later gebruik, en andersom, en vormen zo een soort kringloop van energie. Voor architecten en projectontwikkelaars die aan de klimaatdoelstellingen willen voldoen zijn ze daarom een enorm wapen op weg naar volledig duurzaam wonen. Ze moeten er alleen in hun ontwerpen rekening mee houden, en de ondergrond moet geschikt zijn. Die moet namelijk zanderig zijn, en niet in gebruik zijn als bron van drinkwater. Voor plaatsen waar WKO’s geen optie zijn, zijn overigens voldoende andere duurzame oplossingen te bedenken. Zoals bijvoorbeeld een collectieve koelmachine of collectieve bodemlus. In een goed ontwerp komen architect en ontwikkelaar samen tot de beste oplossing.
Effecten op de woning
WKO’s zijn vaak een optie voor gemakkelijke, duurzame koeling van een woning. Ze hebben een speciale aansluiting op woningen nodig, die dus vooraf gepland en ingetekend moet worden. Een afleverset met leidingen voor warm- en koud water moet in de meterkast aanwezig zijn, en de leidingen moeten een plek krijgen in het gebouw. Dat is niet ‘extra’, maar ‘anders’ dan bij bijvoorbeeld een warmtepomp of airco: ook die hebben plek nodig, en brengen hun eigen uitdagingen met zich mee.
Koude is iets dat bij consumenten, installateurs als ontwerpers steeds hoger op de agenda staat. Een koele woning is iets waar mensen, als zij het eenmaal ervaren hebben, namelijk niet meer zonder willen. Het voordelig duurzaam realiseren ervan is gemakkelijker dan ooit, als men er maar op tijd rekening mee houdt en alle opties overweegt.
Meer weten over koude?
Op deze pagina vind je alle informatie over de koude-oplossingen die wij bieden.
