Zo kies je de beste oplossing voor verwarming en koeling voor woningbouwprojecten

Plannen voor nieuwbouw woningen? Dan moet je tegenwoordig aan strenge energieprestatie-eisen voldoen en zorgen dat de woningen ook in de zomer comfortabel blijven. Hoe kom je tot de beste keuze voor verwarming en koeling van je project? Het antwoord daarop is niet eenvoudig. Veel factoren spelen een rol en aan de uiteindelijke keuze gaat veel rekenwerk vooraf. Maar dit stappenplan helpt je al een heel eind op weg. Je kunt hiermee ook het gesprek aangaan met je installatie-adviseur of -partner. Ennatuurlijk denkt graag met je mee over de beste keuze in je project. Daarbij zetten we op transparante wijze de voor- en nadelen en de kosten van alle opties in de markt op een rij. 

Denk al na over energievoorziening in de conceptfase

Ontwerp en energievoorziening zijn door de invoering van de BENG-methodiek meer dan ooit onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een keuze voor een systeem heeft consequenties voor je ontwerp. Voor een warmtepomp moet je bijvoorbeeld ruimte creëren in je woning. En als je de warmtepomp gebruikt voor verwarming en koeling dan horen daar ook dubbele leidingen bij. Andersom geldt het ook. Staat eenmaal het ontwerp van je project al bijna vast en kijk je dan pas naar de energievoorziening, dan zullen bepaalde opties niet meer mogelijk zijn. Denk daarom in de conceptfase van je ontwerp al na over je wensen voor verwarming en koeling en voorkom zo beslissingen waar je later spijt van krijgt.

Zet opties op een rij

De markt voor duurzame energiesystemen voor verwarming en koeling is volop in beweging. Nieuwe en bestaande aanbieders komen met innovatieve oplossingen of geven bewezen technieken opnieuw vorm. Zoals concepten met buitenlucht warmtepompen, WKO-systemen, koelconcepten in combinatie met warmtenetten of toepassing van passieve koelmaatregelen zoals zonwerend glas. Zorg dat je inzicht hebt in alle opties: oud en nieuw.

Opties afwegen

Wat een ideale oplossing is, is afhankelijk van veel factoren die per project zwaarder en minder zwaar kunnen meewegen. Hieronder staan de belangrijkste factoren waarmee je al snel de mogelijkheden en onmogelijkheden in beeld krijgt.

Duurzaamheidseisen: BENG of meer?

De keuze voor verwarming en koeling wordt allereerst gekaderd door de BENG-eisen. Wat zijn de BENG-normen en hoe presteert de TOjuli voor het type woning dat je wilt bouwen? Wil je precies aan deze eisen voldoen of leg je de lat hoger? Ambieer je bijvoorbeeld een CO₂-neutrale woning? En wat betekent dat dan voor verwarming en koeling?

Kosten

Voorop staat een gezonde financiële afweging. Welke financiële eisen en wensen zijn er? Denk daarbij aan de maximale installatie- of aansluitkosten per woning of aan de maximale woonlasten voor bewoners.

Eigendom of exploitatie?

Nog een belangrijke overweging: wordt de installatie na oplevering eigendom van de bewoner of zoek je een partner die niet alleen de aanleg, maar ook de exploitatie voor z’n rekening kan nemen? In het eerste geval zal een individuele oplossing, zoals een luchtwarmtepomp, beter passen. Als je ook de exploitatie wilt uitbesteden, dan ligt een collectieve oplossing voor de hand. Partijen als Ennatuurlijk kunnen de hele energievoorziening van ontwerp, aanleg tot exploitatie uit handen nemen.
Voordeel van deze constructie is dat de Bijdrage Aansluitkosten (BAK) vaak gedeeld kan worden, waardoor de initiële kosten lager uitvallen dan bij individuele installaties. De exploiterende partij zal haar deel terugverdienen uit de levering van warmte en koude.

Wat is de grootte van het complex?

Bij appartementencomplexen en gebiedsontwikkelingen is een collectieve oplossing in de regel het gunstigst, zoals een aansluiting op een warmtenet of een eigen WKO. Bij royaal opgezette wijken met grondgebonden woningen kan een individuele oplossing, zoals een eigen bodemlus of warmtepomp, gunstiger uitvallen. 

Wat zijn de comforteisen?

De keuze hangt vanzelfsprekend ook samen met de comforteisen: hoeveel warmte en hoeveel koude is er nodig? Voor een woning uit het luxere segment zal het gewenste comfort hetzelfde zijn als voor sociale woningbouw, maar de bereidheid ervoor te betalen door de woningcorporatie of vastgoedexploitant is vaak bepalend. In een luxe woning zul je daarom eerder kiezen voor actieve koeling via vloerkoeling, terwijl in de sociale woningbouw het behalen van een acceptabel zomercomfort via zonwerende beglazing of extra zomernachtventilatie soms al voldoende is.
Appartementencomplexen worden regelmatig gecombineerd met commerciële voorzieningen, zoals winkels, horeca of zorgfuncties. Voor deze doelgroep is een verdergaand zomercomfort wenselijk, zoals een combinatie van het actief koelen van de ventilatielucht en vloerkoeling.

Wat zijn de mogelijkheden op de locatie?

De keuze voor een warmte- en koudetechniek is ook sterk afhankelijk van wat er op de locatie van je project mogelijk is, bijvoorbeeld:

• Beschikbaarheid warmtenet: een aansluiting op een warmtenet is aantrekkelijk als er een bestaand net in de buurt ligt.
• Bodemgeschiktheid: voor warmtekoudeopslag (WKO) bijvoorbeeld moet de bodem geschikt zijn. Er is ook een maximum aan het aantal toe te passen WKO’s in een gebied.
• Ruimtebeslag: bepalend is ook hoeveel ruimte de techniek inneemt in of op de woning.
• Geluidsproductie: hoeveel geluid maakt de installatie? Is dat een bezwaar? En zo ja, hoe kun je dat oplossen?
• Techniek: betrouwbaar of experimenteel? Voor het ene project is betrouwbaarheid en bewezen techniek de beste keuze. Een andere keer kan een projectontwikkelaar een bewuste keuze maken voor innovatie.

Opties doorrekenen

Al snel zal duidelijk worden wat kansrijke opties zijn en welke niet. Met behulp van de BENG-rekentool kunnen deze opties worden doorgerekend.

Duurzamer maken door slimme combinaties

Soms kan het lastig zijn om aan alle BENG-eisen te voldoen. Bijvoorbeeld als de warmtepomp nét te veel energie verbruikt. Of als de warmte die het warmtenet levert, nog nét niet duurzaam genoeg is. Door slimme combinaties te maken kun je oplossingen verduurzamen. De elektriciteit die de warmtepomp verbruikt, kan worden opgewekt met zonnepanelen op het dak. En een warmtenet wordt duurzamer als je collectieve warmte combineert met duurzamere koeling met een WKO of met koelmachines die ‘s zomers warmte terugleveren aan het warmtenet.

Maak je keuze samen met een expert

De uiteindelijke keuze maak je samen met een expert. Die kan nog dieper ingaan op de mogelijkheden en onmogelijkheden binnen jouw project en de BENG-berekening maken voor je vergunningsaanvraag. Sommige projectontwikkelaars werken nauw samen met hun eigen installatie-adviseur. De ander gaat al direct in zee met een installatie- of warmtebedrijf. Ennatuurlijk denkt graag met je mee over de beste keuze in je project. Daarbij zetten we op transparante wijze de voor- en nadelen en de kosten van alle opties in de markt op een rij en berekenen we de consequenties van keuzes op de BENG-waardes. Komt een concept van Ennatuurlijk als beste uit de bus, dan kunnen we het hele traject van ontwerp tot exploitatie uit handen nemen.